ઇન્ડેક્સ કાર્ડ એ એક બિન-વૈધાનિક, ચૂંટણી પછીનું આંકડાકીય રિપોર્ટિંગ ફોર્મેટ છે. જે ભારતીય ચૂંટણી પંચ (ECI) દ્વારા સંશોધકો, શિક્ષણવિદો, નીતિ નિર્માતાઓ, પત્રકારો અને સામાન્ય જનતા સહિત તમામ હિસ્સેદારો માટે મતવિસ્તાર સ્તરે ચૂંટણી સંબંધિત ડેટાની સુલભતાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સુઓ-મોટો પહેલ તરીકે વિકસાવવામાં આવ્યું છે. ઉમેદવારો, મતદારો, મતદાન કરાયેલા મતો, ગણતરી કરાયેલા મતો, પક્ષવાર અને ઉમેદવાર દીઠ મતહિસ્સો, લિંગ-આધારિત મતદાન પેટર્ન, પ્રાદેશિક ભિન્નતા અને રાજકીય પક્ષોના પ્રદર્શન જેવા અનેક પરિમાણોમાં ડેટા પ્રસારિત કરવા માટે રચાયેલ આ ઇન્ડેક્સ કાર્ડ લોકસભા ચૂંટણીઓ માટે લગભગ 35 અને રાજ્ય વિધાનસભા ચૂંટણીઓ માટે 14 આંકડાકીય અહેવાલો બનાવવાનો પાયો બનાવે છે. આ અહેવાલો રાજ્ય/પીસી/એસી-વાર મતદાતાઓની વિગતો, મતદાન મથકોની સંખ્યા, રાજ્ય અને મતવિસ્તારવાર મતદાતા મતદાન, મહિલા મતદાતાઓની ભાગીદારી, રાષ્ટ્રીય/રાજ્ય પક્ષો અને રજિસ્ટર્ડ અમાન્ય રાજકીય પક્ષો (RUPPs)નું પ્રદર્શન, વિજેતા ઉમેદવારોનું વિશ્લેષણ, વિગતવાર મતવિસ્તારવાર પરિણામો અને સારાંશ ડેટા રિપોર્ટ્સ જેવા ચલોને આવરી લે છે. આ સમૃદ્ધ, ડેટા-આધારિત સંસાધન મજબૂત લોકશાહી પ્રવચનમાં ફાળો આપતા ચૂંટણી સંશોધનની ક્ષમતામાં વધારો કરે છે. જો કે, આ આંકડાકીય અહેવાલો ફક્ત શૈક્ષણિક અને સંશોધન હેતુઓ માટે છે અને ઇન્ડેક્સ કાર્ડ્સમાંથી ગૌણ ડેટા પર આધારિત છે. જ્યારે પ્રાથમિક અને અંતિમ ડેટા સંબંધિત રિટર્નિંગ અધિકારીઓ દ્વારા જાળવવામાં આવેલા વૈધાનિક સ્વરૂપોમાં રહે છે.
અગાઉ, આ માહિતી ભૌતિક સૂચકાંક કાર્ડ્સમાં વિવિધ વૈધાનિક ફોર્મેટનો ઉપયોગ કરીને મતવિસ્તાર સ્તરે મેન્યુઅલી ભરવામાં આવતી હતી. આ ભૌતિક ઇન્ડેક્સ કાર્ડ્સનો ઉપયોગ ત્યારબાદ આંકડાકીય અહેવાલોના નિર્માણને સરળ બનાવવા માટે ઓનલાઇન સિસ્ટમમાં ડેટા એન્ટ્રી માટે કરવામાં આવ્યો હતો. આ મેન્યુઅલ, બહુ-સ્તરીય પ્રક્રિયા સમય માંગી લેતી હતી અને વારંવાર ડેટા ઉપલબ્ધતા અને પ્રસારમાં વિલંબ કરતી હતી.(પોસ્ટેડ ઓન: 05 JUN 2025 3:46PM by PIB Ahmedabad)
