પાવર સેક્ટરને કોલસા ફાળવણી માટે સુધારેલી શક્તિ નીતિ

પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીની અધ્યક્ષતામાં 07.05.2025 ના રોજ યોજાયેલી આર્થિક બાબતોની કેબિનેટ સમિતિ (CCEA)ની બેઠકમાં મોદીએ પાવર સેક્ટરને કોલસા ફાળવણી માટે સુધારેલી શક્તિ (ભારતમાં પારદર્શક રીતે કોયાલાનો ઉપયોગ અને ફાળવણી કરવાની યોજના) નીતિને મંજૂરી આપી છે. સુધારેલી શક્તિ નીતિ સરકાર દ્વારા હાથ ધરવામાં આવી રહેલા કોલસા ક્ષેત્રના સુધારાઓની શ્રેણીમાં ઉમેરો કરે છે.

2017માં શક્તિ નીતિની રજૂઆત સાથે, કોલસા ફાળવણી પદ્ધતિમાં નામાંકન-આધારિત શાસનથી હરાજી / ટેરિફ-આધારિત બોલી દ્વારા કોલસા જોડાણોની ફાળવણીની વધુ પારદર્શક રીત તરફ એક આદર્શ પરિવર્તન આવ્યું. હવે, કોલસા જોડાણ માટે શક્તિ નીતિના બહુવિધ ફકરાઓ, સુધારેલી શક્તિ નીતિમાં ફક્ત બે વિન્ડોઝમાં મેપ કરવામાં આવ્યા છે, જે વ્યવસાય કરવાની સરળતા, સ્પર્ધાને પ્રોત્સાહન, કાર્યક્ષમતા, ક્ષમતાનો વધુ સારો ઉપયોગ, સીમલેસ પીટ હેડ થર્મલ ક્ષમતા વધારા અને દેશને સસ્તું વીજળીની ભાવના સાથે સુસંગત છે.

નવીન સુવિધાઓ સાથેનો વર્તમાન સુધારો શક્તિ નીતિના અવકાશ અને પ્રભાવને વધુ વધારશે અને પાવર સેક્ટરને ટેકો આપશે.

વધુ સુગમતા

વ્યાપક પાત્રતા અને

કોલસાની વધુ સારી સુલભતા

નવી નીતિ તમામ વીજ ઉત્પાદકોને કોલસા જોડાણ સુનિશ્ચિત કરશે, જેનાથી વધુ વીજળીનું ઉત્પાદન થશે, સસ્તા દરો મળશે અને અર્થતંત્ર પર એકંદરે સકારાત્મક અસર પડશે, જેનાથી રોજગાર સર્જનની સંભાવનામાં વધારો થશે. વિવિધ ક્ષેત્રોને વિશ્વસનીય અને સસ્તું વીજ પુરવઠો આર્થિક પ્રવૃત્તિઓને ઉત્પ્રેરક બનાવશે અને આત્મનિર્ભર ભારત પહેલને ટેકો આપશે. સ્થાનિક કોલસાની ઉપલબ્ધતામાં વધારો, સરળ રીતે, બાકી રહેલી તાણગ્રસ્ત વીજળી સંપત્તિઓના પુનર્જીવનને પણ સરળ બનાવશે. લિંકેજ કોલસાનો ઉપયોગ હવે અન-રિક્વિઝ્ડ સરપ્લસ (URS) ક્ષમતામાંથી વીજળી ઉત્પન્ન કરવા માટે, પાવર બજારોમાં વેચાણ માટે કરી શકાય છે, જે પાવર એક્સચેન્જોમાં વીજળીની ઉપલબ્ધતા વધારીને માત્ર પાવર બજારોને વધુ ગાઢ બનાવશે નહીં પરંતુ જનરેટિંગ સ્ટેશનોનો શ્રેષ્ઠ ઉપયોગ પણ સુનિશ્ચિત કરશે.

વધુમાં, વીજ ક્ષેત્રને ઓફર કરાયેલા નવા જોડાણો વીજ ક્ષેત્ર માટે કોલસાની ઉપલબ્ધતામાં વધારો કરશે અને કોલસા ધરાવતા પ્રદેશોમાં ખાણકામ પ્રવૃત્તિઓમાં વધારો કરશે જેના પરિણામે રાજ્ય સરકારોને વધુ આવક થશે જેનો ઉપયોગ આ પ્રદેશો અને સામાન્ય રીતે સ્થાનિક વસ્તીના વિકાસ માટે થઈ શકે છે. આ નીતિ પિટ હેડ થર્મલ ક્ષમતા વધારાને પ્રોત્સાહન આપશે અને આયાતી કોલસા આધારિત (ICB) પ્લાન્ટમાં આયાતી કોલસાની અવેજીને સરળ બનાવશે જે સ્થાનિક કોલસાને સુરક્ષિત કરી શકે છે અને તેના દ્વારા તેમની આયાત કોલસાની નિર્ભરતા ઘટાડી શકે છે.
સુધારેલી શક્તિ નીતિની જોગવાઈઓ નીચે મુજબ છે.
સુધારેલી શક્તિ નીતિ હેઠળ, કેન્દ્રીય ક્ષેત્ર/રાજ્ય ક્ષેત્ર/સ્વતંત્ર વીજ ઉત્પાદકો (IPPs) ના થર્મલ પાવર પ્લાન્ટ્સને નવા કોલસા જોડાણો આપવા માટે, નીચેની બે વિંડોઝને મંજૂરી આપવામાં આવી છે:
સેન્ટ્રલ જેનકોસ /રાજ્યો સાથે કોલસા જોડાણ સૂચિત કિંમતે: વિન્ડો - I
સૂચિત કિંમત કરતાં પ્રીમિયમ ભાવે તમામ જેનકો સાથે કોલસાનું જોડાણ: વિન્ડો-II
વિન્ડો-I (સૂચિત કિંમતે કોલસો):
સંયુક્ત સાહસો (JVs) અને તેમની પેટાકંપનીઓ સહિત સેન્ટ્રલ સેક્ટર થર્મલ પાવર પ્રોજેક્ટ્સ (TPPs) ને કોલસા જોડાણની મંજૂરી આપવા માટેની હાલની પદ્ધતિ ચાલુ રહેશે.
ઊર્જા મંત્રાલયની ભલામણ પર, હાલના તંત્ર મુજબ, રાજ્યો અને રાજ્યોના જૂથ દ્વારા અધિકૃત એજન્સીને કોલસા જોડાણો ફાળવવામાં આવશે. રાજ્યોને ફાળવવામાં આવેલા કોલસા જોડાણનો ઉપયોગ રાજ્યો દ્વારા તેમના પોતાના Genco , TBCB દ્વારા ઓળખવામાં આવનાર IPP અથવા વીજળી અધિનિયમ, 2003 ની કલમ 62 હેઠળ PPA ધરાવતા હાલના IPP માં કલમ 62 હેઠળ PPA ધરાવતા નવા વિસ્તરણ એકમની સ્થાપના માટે કરી શકાય છે.
વિન્ડો-II (સૂચિત કિંમત કરતાં પ્રીમિયમ):
કોઈપણ સ્થાનિક કોલસા આધારિત વીજ ઉત્પાદક જેની પાસે PPA હોય અથવા ખુલ્લા અને આયાતી કોલસા આધારિત વીજ પ્લાન્ટ હોય (જો તેમને જરૂર હોય તો) તેઓ 12 મહિના સુધીના સમયગાળા માટે અથવા 12 મહિનાથી વધુ સમયગાળા માટે 25 વર્ષ સુધીના સમયગાળા માટે હરાજીના આધારે કોલસો મેળવી શકે છે , સૂચિત કિંમત કરતાં વધુ પ્રીમિયમ ચૂકવીને અને પાવર પ્લાન્ટ્સને તેમની પસંદગી મુજબ વીજળી વેચવાની સુગમતા પૂરી પાડીને.
આ સુધારેલી શક્તિ નીતિ સ્થાનિક કોલસાના ઉપયોગને મહત્તમ બનાવશે, સીમલેસ થર્મલ ક્ષમતામાં વધારો સુનિશ્ચિત કરશે, વૈશ્વિક બજારો પર કોલસા માટે નિર્ભરતા ઘટાડશે, સરકારના બધા માટે ઊર્જા સુરક્ષા માટેના દબાણ સાથે સંરેખિત થઈને રાષ્ટ્રની ઊર્જા સ્વતંત્રતાને મજબૂત બનાવશે.by PIB Ahmedabad